STUDIJ DIZAJN I TEHNOLOGIJE U DRVOPRERADI

Razlozi za pokretanje studija

Prema dostupnim podacima privrednih komora, razvojnih agencija i drugih relevantnih organizacija procjenjuje se da je u ovom trenutku u regionu Srednje Bosne (ZDK i SBK) aktivno više od 200 malih, srednjih i velikih poslovnih sistema u oblasti drvoprerade (industrija namještaja, parketa, briketa, peleta, prozora, vrata, montažnih kuća i dr.). Svake godine u ovom sektoru bilježi se najveći rast u smislu otvaranja novih ili širenja postojećih pogona kao i kupovine novih savremenih mašina sa CNC tehnologijama (sušare, obradni centri primarne i završne obrade i dr.). Navest ćemo ovdje samo neke od značajnijih sistema koji se nalaze na cca 100 km od grada Zenice a koji zapošljavaju 100 i više radnika: FIS Ambyenta Vitez, SECOM Visoko, Artisan Tešanj, Tamex Busovača, Economic Vitez, Kesten Vitez, Prevent Interior Visoko, Inside by Ećo Sarajevo, Standard Ilijaš, Arcada Žepče, Tvornica montažnih kuća Zavidovići, Promo Donji Vakuf, MS Wood Fojnica, i brojni drugi.

Već dugi niz godina zapažen je nedostatak visokostručnog kadra u BiH iz oblasti drvoprerade koje bi bilo u stanju da razvija ovaj sektor na novim osnovama kako se on danas razvija u svijetu (veći nivo finalizacije proizvoda, naglasak na završnoj obradi i dizajnu, prednost prirodnim materijalima u proizvodnji kojim BiH obiluje, savremeniji dizajn, dizajn i proizvodnja energetski učinkovitih kuća, dizajn i proizvodnja savremenih eneterijera, savremni koncepti namještaja, podova., kombinovanje savremenih i etno/retro motiva, rad na namještaju po mjeri i sa pojedinačnim rješenjima i dr.).

Savremene tehnologije obrade bazirane na CAD i CNC osnovama, globalni trend skraćenje vremena od razvoja do plasmana proizvoda, nova dizajnerska rješenja, samo su neke od odrednica današnje industrije namještaja i sektora drvoprerade u svijetu. Brojne studije su pokazale da BIH ima više nego solidnu osnovu za razvoj ove proizvodnje kada su prirodni uslovi u pitanju. Sirovinska baza je tu i treba je na adekvatan način preraditi sa ciljem da što manje odlazi kao sirovinska osnova za industrije drugih zemalja. No, u svim ovim studijama (strategijama, SWOT analizama i sl.) gotovo uvijek se pominje manjak osoblja sa traženim kompetencijama za današanje bavljenje preradom drveta i proizvodnje šarolike palete proizvoda koje pored stručnih kompetencija iz oblasti drvoprerade podrazumijeva i niz generičkih kompetencija (aktivna znanja stranih jezika, IKT tehnologija, timskog rada, multidisciplinarna znanja i dr.)

Mašinski fakultet  UNZE je organizacija koja prepoznaje ove probleme i želi da ih saglasno svojoj misiji i viziji razvoja rješava i unapređuje kako svoj rad tako i opštu dobrobit zajednice. Analize rada poslovnih sistema  i obrađene ankete pokazane u narednim poglavljima Elaborata jasno ukazuju da u poslovnim sistemima nedostaje inženjerskog kadra drvoprerađivačkog usmjerenja što još jednom pocrtava potrebu uspostave ovog studija na UNZE a što je u saglasnosti sa svim strateškim odrednicama razvoja UNZE kao i ZDK koji je osnivač UNZE.

Uporedivost studijskog programa s programima drugih visokoškolskih ustanova u BiH i šire

Koncept novog studijskog odsjeka Dizajn i tehnologije u drvopredi (DTD) ima svoje sličnosti sa studijskim odsjekom Mehaničke tehnologije drveta (MDT) koji postoji na Mašinskom fakultetu Univerziteta u Sarajevu. No, postoji i jedna bitna razlika koja je najlakše opisiva činjenicom da je studij na MF UNSA više okrenut ka fundamentalnim znanjima primarne prerade drveta (sječa, sušenje, drvo kao materijal i sl.) dok bi budući studij  na MF UNZE bio primarno okrenut ka dizajnu i finalizaciji prerade. Studijska usmjerenja koja vode ka učenju obrade drveta postoje i na mašinskim fakultetima u Banjoj Luci, Istočnom Sarajevu i Bihaću. Nažalost, slaba kadrovska osnova i drugi negativni elementi doveli su do toga da ovi odsjeci u Banjoj Luci i Istočnom Sarajevu postoje samo “na papiru” bez osoblja ili studenata. Također, treba naglasiti da se osnove dizajna u drvopreradi uspješno uče i primjenjuju i na Akademiji umjetnosti UNSA, ali bez većeg dodira sa tehnologijama koje su osnova za razvoj proizvodnih kompanija u BiH.

U regionu ex-SFRJ studijski program na kojima se uče dizajn i tehnologije u drvopreradi postoje u Beogradu, Zagrebu, Podgorici, Ljubljani, Skopju te još nekim od univerziteta i to na sva tri nivoa studija (prvi ciklus, master i doktorski studij)..

Novi studijski odsjek na MF UNZE planiran je dominantno kao studij sa jakim osloncem na privredni sektor i sticanje znanja koja će na najbrži način biti valorizovana u privrednom sektoru (tzv. dualni sistem obrazovanja). Stoga je i izbor “međunarodnih mentora” MF UNZE logičan i realizovao bi se kroz saradnju sa Univerzitetom Bern, Departman za tehnologije u drvopreradi Bern (www.bhf.ch) te Univerzitetom iz Rosenheima (Njemačka) sa kojom Laboratorija za ispitivanje proizvoda od drveta LIND u Zenici ima dobru saradnju.

Dugogodišnja tradicija ovog studija u Švicarskoj, savremni nastavni plan i program baziran na poznatoj „švajcarskoj školi dualnog obrazovanja“ te reference poznate u cijelom svijetu bile su samo polazna pretpostavka uspostavljene saradnje univerziteta iz Zenice i Berna. Sa druge strane brojni programi pomoći BiH Ambasade Švicarske i ove zemlje koji se ogledaju u programi pomoći obrazovnom sektoru su dodatni element koji buduću saradnju pored procesnog diže i na programski i projektni nivo. Sa druge strane Univerzitet iz Rosenheima je pogodan partner za UNZE zbog brojnih programa mobilnosti u sklopu EU fonda Erasmus+ kao i programa njemačkog tehničkog ureda GIZ.

Svakako,  postojanje solidne baze nastavnika i saradnika na MF UNZE za bazične tehničke predmete, usmjeravanje solidne kadrovske baze za istraživački rad i usavršavanje u sektoru drvoprerade u poslednjim godinama na UNZE, solidno opremljeni laboratorijski prostori na UNZE (Ambyenta room, IDEA-lab. za 3D dizajn u drvopreradi, i dr.) kao i laboratoriji LIND u Zenici (BH akreditovani laboratorij za proizvode od drveta), studij prilagođen tržištu rada i dr. samo su neke od ispunjenih pretpostavki planiranog studija na MF UNZE.

Svakako novi studijski program nije oslonjen u međunarodnoj saradnji samo na Univerzitete u Bernu i Rosenheimu. Još snažnija saradnja (zbog boljeg učešća u programu Erasmus + u kojem Švajcarska koja nije u EU učestvuje samo parcijalno) očekuje se od dugogodišnjih partnera Univerziteta u Zenici: univerziteta u Ljubljani, Mariboru, Gracu, Barceloni, Alicanteu, Ljeidi, Torinu i dr. koji također imaju zapažene odsjeke za tehnologije i dizajn u drvopreradi. I u regionalnom smislu u razvoju ovog studija ostvarana je primjerna saradnja sa univerzitetima iz Beograda, Novog Sada, Podgorice i Skopja.

Ostalo

Planirani studij na MF UNZE pored svoje edukativne i istraživačke funkcije imaće i bitnu privrednu dimenziju. Naime, komplementarnim studijima sa Univerzitetima u Bernu i Rosenheimu otvaraju se perspektive za jače privredno uvezivanje BIH sa Švajcarskom i Njemačkom i internacionalizacijom u više segmenata. Na prvom mjestu to bi bile razmjene nastavnika i studenata i praksa na kojoj švicarski partner konceptom dualnog obrazovanja insistira u svakoj akademskoj godini (cca 300 sati godišnje i polovina sati u poslednjoj godini studija). Švajcarska i Njemačka su zemlje koje su visoko pozicionirane u drvoprerađivačkom sektoru a Univerzitet u Bernu sa svojim departmanom za drvopreradu u Bielu te Univerzitet u Rosenheimu su svakako evropski centri izvrsnosti u ovoj oblasti.

Kroz Ured za tehničku kooperaciju Ambasade Švajcarske u BiH godinama su prisutni kroz razne projekte u BiH. Sličan program ima i Njemački ured za tehničku saradnju GIZ. Veliki broj aktivnosti usmjeren je ka MSP iz sektora drvoprerade. Plan Švicarske je da se u narednih 10 godina kroz razne projekte u BiH implementira više od 10 miliona euro. U tom smislu za očekivati je da će i MF UNZE u narednim godinama a nakon pokretanja studija dobiti određenu specijalnu opremu i mašine za jači praktični rad studenata. Svakako treba imati na umu i jedini certifikovani laboratorij LIND za proizvode od drveta koji se nalazi u TP Zenica, a koji je razvijen uz pomoć EU programa.

Za više informacija preuzmite dokument REZIME ELABORATA O POKRETANJU STUDIJSKOG PROGRAMA